Tòa Thánh vừa tuyên bố áp dụng vạ tuyệt thông tự động (latae sententiae) đối với Linh mục Paul Lei Shiyin, người đã được tấn phong làm Giám mục giáo phận Leshan (Trung Quốc) vào tuần trước mà không có sự ủy nhiệm từ Đức Giáo Hoàng. Đây được xem là bước đi mạnh mẽ nhằm bảo vệ tính hiệp nhất của Giáo hội Công Giáo và khẳng định thẩm quyền tối cao của Tòa Thánh trong việc bổ nhiệm Giám mục.
Theo một linh mục và nhà quan sát Giáo hội ngoài Trung Quốc (không muốn tiết lộ danh tính), quyết định tuyệt thông này nhằm bảo vệ lợi ích lâu dài của Giáo hội, đồng thời đi theo các cảnh báo liên tiếp mà Vatican đã đưa ra trong tuyên bố ngày 4/7.
“Đây là cách tốt nhất để xử lý một lễ tấn phong bất hợp pháp. Tòa Thánh đã hành động đúng đắn và cần thiết. Hy vọng thông điệp cứng rắn này sẽ khiến những ứng viên Giám mục khác, vốn có thể được tấn phong mà không có sự chấp thuận của Đức Giáo Hoàng, phải suy nghĩ kỹ lưỡng hơn,” vị quan sát nhận định.
Thông tin rò rỉ cho thấy có khả năng diễn ra một lễ tấn phong Giám mục bất hợp pháp khác vào ngày 14/7 tới tại giáo phận Shantou, thuộc tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc.
Vatican đã tiến hành điều tra kỹ lưỡng và đưa ra cảnh báo mạnh mẽ với linh mục Lei, đồng thời gửi thông điệp tới chính quyền Trung Quốc. “Cha Lei đã vi phạm Giáo luật, và Tòa Thánh buộc phải tuyên bố hình phạt tuyệt thông,” nguồn tin cho biết.
Cha Lei từng là một nhân vật có ảnh hưởng trong cộng đoàn Công giáo “công khai” tại Tứ Xuyên. Trong nhiều năm, ông được biết đến với những nỗ lực giúp giáo xứ lấy lại tài sản, mở rộng hoạt động xã hội. Chính vì vậy, một số giáo dân và linh mục tại địa phương cho rằng ông là người “cần thiết” cho Giáo hội từ góc nhìn thực tiễn. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng việc đặt lợi ích xã hội trên sự hiệp nhất thiêng liêng của Giáo hội là một sai lầm nghiêm trọng.
Một nhà quan sát nhận xét: “Họ đã quên rằng việc chọn Giám mục không chỉ mang tính hành chính, mà còn là trách nhiệm thiêng liêng. Liệu có thể chấp nhận một lễ tấn phong khiến Giáo hội bị chia rẽ và mất đi sự hiệp nhất không?”
Một chuyên gia Giáo luật, cũng xin giấu tên, đồng tình với quyết định của Vatican. Ông cảnh báo rằng nếu tình trạng tấn phong bất hợp pháp tiếp diễn, Giáo hội Công Giáo tại Trung Quốc sẽ không còn giữ được bản chất phổ quát, mà có nguy cơ biến thành một “Giáo hội quốc doanh” do chính quyền kiểm soát.
“Các giám mục và linh mục hiện đang phải chịu sức ép rất lớn. Rất ít người dám công khai phản đối, nhưng việc Vatican kiên quyết áp dụng vạ tuyệt thông cho thấy ranh giới giữa Giáo hội và chính trị là điều không thể xóa nhòa,” ông nhấn mạnh.
Theo ông Kwun Ping-hung, một nhà quan sát Giáo hội tại Hồng Kông, cả Trung Quốc lẫn Vatican đều kiên định với lập trường riêng và “không còn chỗ để nhượng bộ”. Chuỗi sự kiện gần đây – từ lễ tấn phong bất hợp pháp tại Chengde (tháng 11 năm ngoái), Đại hội Toàn quốc Công giáo Trung Quốc (tháng 12), đến văn kiện tuyệt thông do Vatican ban hành tháng 6 vừa qua – cho thấy quan hệ đôi bên ngày càng căng thẳng.
“Lễ tấn phong tại Leshan và quyết định tuyệt thông của Vatican cho thấy cả hai phía đều chuẩn bị tâm lý cho một giai đoạn quan hệ còn khó khăn hơn trong tương lai,” Kwun nói thêm.
Vụ việc Linh mục Paul Lei Shiyin bị vạ tuyệt thông vì lễ tấn phong bất hợp pháp tại Leshan một lần nữa khẳng định lập trường dứt khoát của Vatican: tính hiệp nhất của Giáo hội và thẩm quyền của Đức Giáo Hoàng là bất khả xâm phạm. Trong bối cảnh quan hệ Trung Quốc – Vatican còn nhiều sóng gió, sự kiện này có thể là bước ngoặt quan trọng, ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống của cộng đồng Công giáo tại quốc gia đông dân nhất thế giới.
Nguyễn Ninh
GIAODAN
