Hôn nhân là một Bí tích cao trọng trong Giáo hội Công Giáo, được Chúa Kitô thiết lập để liên kết hai người nam nữ trong tình yêu vĩnh cửu và sinh hoa trái. Tuy nhiên, vì thực tế đời sống có nhiều hoàn cảnh khác nhau, nên Giáo hội quy định một số “phép” (chuẩn chuẩn, phép tha, phép minh nhiên, phép giao, phép cưới, điều trị tại căn…) nhằm bảo đảm sự hợp thức và thành sự của hôn nhân.
1. Phép chuẩn (hay phép tha)
-
Khái niệm: Phép chuẩn (dispensatio) là sự cho phép đặc biệt của Đấng Bản Quyền (thường là Giám mục giáo phận) để tháo gỡ một ngăn trở hôn phối theo Giáo luật.
-
Khi áp dụng:
-
Người Công Giáo muốn kết hôn với người không cùng niềm tin (khác đạo, “người lương”).
-
Vì khác đạo là một ngăn trở hôn phối (impedimentum disparitatis cultus). Nếu không có phép chuẩn, hôn nhân sẽ bất thành sự.
-
-
Thủ tục:
-
Cha xứ sẽ hướng dẫn đôi bạn làm đơn, ký tên, và gửi về Tòa Giám mục.
-
Một số nơi gọi phép chuẩn là phép tha, với ý nghĩa “tha” cho ngăn trở này.
-
2. Phép minh nhiên
-
Khái niệm: Khi một người Công Giáo muốn kết hôn với một Kitô hữu khác hệ phái (Tin Lành, Anh giáo, Chính Thống…), tức là khác tôn giáo nhưng có Bí tích Rửa tội thành sự, thì cần xin phép minh nhiên (permission).
-
Lý do: Hôn nhân giữa một người Công Giáo và một Kitô hữu khác đã rửa tội là thành sự, nhưng để hợp luật và bảo đảm đời sống đức tin, phải có phép minh nhiên của Đấng Bản Quyền.
3. Phép giao
-
Khái niệm: Phép giao là hình thức cử hành hôn phối ngoài Thánh Lễ, khác với “phép cưới”.
-
Khi áp dụng:
-
Các hôn nhân khác đạo (sau khi đã được ban phép chuẩn).
-
Các đôi đã cao tuổi.
-
Trường hợp tái hôn sau khi người phối ngẫu trước qua đời.
-
Các cặp đã sống chung nhiều năm nhưng nay muốn hợp thức hóa hôn nhân để an tâm giữ đạo.
-
-
Đặc điểm: Phép giao có thể cử hành kín đáo, không long trọng như hôn phối trong Thánh Lễ.
4. Phép cưới
-
Khái niệm: Đây là nghi thức cử hành Hôn phối trong Thánh Lễ – cách trọn vẹn và long trọng nhất của Bí tích Hôn nhân.
-
Khi áp dụng:
-
Dành cho hai người đều là Công Giáo, lãnh nhận Bí tích Hôn phối trước mặt linh mục (hoặc phó tế) và cộng đoàn.
-
-
Ý nghĩa: Phép cưới diễn ra trong Thánh Lễ Thánh Thể, gắn kết tình yêu đôi bạn vào mầu nhiệm tình yêu Chúa Kitô – Hội Thánh.
5. Điều trị tại căn (sanatio in radice)
-
Khái niệm: Đây là một hình thức hợp thức hóa hôn nhân bất thành sự mà không cần tái cử hành nghi thức hay lặp lại lời ưng thuận.
-
Khi áp dụng:
-
Một trong hai bên không chịu đến nhà thờ hay không muốn linh mục chứng hôn.
-
Các trường hợp hôn nhân chỉ được đăng ký dân sự nhưng không có nghi thức tôn giáo.
-
Khi đôi bạn vẫn muốn tiếp tục đời sống vợ chồng, và bên Công Giáo mong muốn được an tâm giữ đạo.
-
-
Thẩm quyền: Tòa Thánh hoặc Giám mục giáo phận có quyền ban phép điều trị tại căn.
-
Ý nghĩa: Giáo hội nhìn nhận và làm cho hôn nhân ấy trở thành thành sự từ gốc rễ (tại căn).
Những “phép” liên quan đến Hôn phối cho thấy tấm lòng từ mẫu của Giáo hội, vừa bảo vệ tính bất khả phân ly và thánh thiện của Bí tích Hôn nhân, vừa linh hoạt để nâng đỡ những hoàn cảnh đa dạng của con người. Qua đó, người Công Giáo khi bước vào đời sống gia đình được bảo đảm cả về mặt pháp lý Giáo luật lẫn sự bình an trong đức tin.
